Vakantieplannen? Jouw belangrijkste vragen beantwoord

Wat zijn de algemene regels omtrent vakantiedagen?  

Elke maand bouw je als medewerker betaalde vakantiedagen op. Hoewel het aantal toegekende vrije dagen van land tot land verschilt, helpt deze rustperiode om werknemers gezond te houden. Dit geldt voor alle werknemers, ongeacht het bedrijf, ongeacht feestdagen en eventuele andere dagen die kunnen worden opgebouwd onder collectieve overeenkomsten. Deze vakantiedagen moeten normaal gesproken worden gebruikt na een referentieperiode die is vastgesteld door de werkgever of door collectieve overeenkomsten. 

Kan ik mijn zomervakantie opnemen wanneer ik dat wil? 

Je werkgever moet in principe instemmen met jouw vakantieaanvraag. Daarnaast heb je recht op twee onafgebroken weken vakantie tussen 1 mei en 31 oktober. Een werkgever mag alleen bezwaar maken als je vakantie grote problemen oplevert voor het bedrijf (zwaarwegende bedrijfsbelangen). Of als er sprake is van een collectieve vakantie, zoals in de bouw en in het onderwijs. Je werkgever kan dan schriftelijk bezwaar maken, binnen 2 weken na ontvangst van je vakantieaanvraag. Je werkgever moet dan wel toestaan dat je op een ander moment vakantie opneemt.  

In de praktijk is het vaststellen van een vakantie vaak een kwestie van overleg tussen werknemer en werkgever. Als je je baas tijdig op de hoogte stelt, kan de verdeling van de vakantiedagen van de medewerkers zo georganiseerd worden dat de bedrijfsvoering gewoon door kan gaan. Veel bedrijven hebben collectieve arbeidsovereenkomsten of brancheovereenkomsten die de regels omtrent vakantie opnemen nauwkeuriger definiëren, met name afhankelijk van de branche of de grootte van het bedrijf. 

Vergeet ook niet om te overleggen met je directe collega. Dit is niet alleen fijn voor je leidinggevende en de collega in kwestie, maar ook voor je eigen gemoedsrust als je eenmaal op vakantie bent en zeker weet dat jouw werkzaamheden goed opgevangen worden.  

Kan ik voorrang krijgen bij het aanvragen van mijn zomervakantie? 

Jouw werkgever mag voorrang geven als er van tevoren voorrangsregels zijn afgesproken. Zo kan je werkgever bepalen dat werknemers met schoolgaande kinderen voorrang hebben op vrije dagen tijdens schoolvakanties. Diezelfde afspraak kan hij maken voor werknemers met een partner in het onderwijs of de bouw, of op basis van anciënniteit. Deze afspraken moeten wel zijn opgenomen in je cao, arbeidsvoorwaarden of het personeelshandboek. Staan die afspraken niet vast? Dan kan de voorrang niet zomaar gegeven worden. 

Kan ik in de zomer ook onbetaald verlof opnemen?  

Bij onbetaald verlof neem je een periode vrij waarin je geen salaris krijgt. Dit kun je bijvoorbeeld doen als je een wat langere reis wil maken en niet voldoende vakantiedagen hebt. Onbetaald verlof is niet wettelijk vastgesteld. In je cao kunnen er wel regels over opgenomen zijn, maar vaak is het iets wat je zelf met jouw werkgever bespreekt – en wat hij/zij ook mag weigeren. In principe is een mondelinge overeenkomst hierbij voldoende, maar het kan slim zijn het op papier te zetten om onduidelijkheden achteraf te voorkomen. Hou er ook rekening mee dat onbetaald verlof vaak een langere periode van tevoren opgenomen moet worden, zodat je werkgever hier rekening mee kan houden in de bedrijfsplanning.   

Gezondheidsproblemen: wat gebeurt er als ik ziek word tijdens mijn vakantie? 

Het kan zomaar voorkomen dat je ziek wordt op vakantie. Dit is natuurlijk heel vervelend, zeker omdat de Belgische wetgeving voorlopig nog niet toestaat je vakantiedagen waarop je ziek bent te recupereren. Goed nieuws: in alle waarschijnlijkheid verandert deze regelgeving per 1 januari 2023 en kun je je vanaf dan ziekmelden op vakantie en deze vakantiedagen later alsnog opnemen.  

Word je echter ziek nog vóór de start van het verlof, dan kun je de nog op te nemen dagen verplaatsen naar een later tijdstip.  

Ben ik verplicht vakantiedagen op te nemen in de zomerperiode?  

Liever buiten de drukste zomermaanden om op vakantie? Je bent niet verplicht al je vrije dagen in de zomervakantie op te nemen. Als werknemer mag je zelf bepalen wanneer je je vakantiedagen opneemt. Er zijn natuurlijk sectoren waar een uitzondering geldt, zoals in de bouw en het onderwijs. Wil je als werkgever een collectieve vakantie of verplichte vrije dagen vaststellen, dan moet dit van tevoren in de cao of arbeidsovereenkomst bepaald zijn.  

Kan ik in mijn eerste jaar bij een werkgever vakantie opnemen? 

Het aantal vakantiedagen wordt bepaald op basis van de prestaties van het jaar voordien (het ‘vakantiedienstjaar’). Dit pakt natuurlijk nadelig uit als je net bij een nieuwe job begint. Gelukkig bestaat er de aanvullende vakantie, waarbij je na een aanloopperiode van 3 maanden aanspraak kan maken op verlofdagen.  

Schoolverlaters genieten daarnaast van het voordelige systeem van de jeugdvakantie. Dit geeft recht op 20 verlofdagen, waarop je van de RVA een jeugdvakantie-uitkering ontvangt. Je kan je jeugdvakantie niet combineren met een aanvullende vakantie, maar kiest voor een van de twee. 

Kan ik mijn ongebruikte vakantiedagen meenemen naar het volgende jaar?  

Wettelijke vakantiedagen die je niet hebt opgenomen, vervallen na 31 december van datzelfde jaar en kun je dus niet meenemen naar het volgende jaar. Zorg dus dat je er optimaal gebruik van maakt en plan op tijd je vakantiedagen in zodat je de rust krijgt die je verdient.  

Als je vakantie gepland is  

Is het rond qua opgenomen vakantiedagen, dan kan de voorpret en de voorbereiding beginnen. Er zijn nog een aantal zaken die je in aanloop naar je vakantie kunt doen om ervoor te zorgen dat je écht ontspannen weggaat. Wij geven je 5 tips om je werk goed achter te laten, lees het hier. En daarna: tijd om te genieten!