Lawaai op de werkvloer is niet alleen nefast voor de concentratie en het humeur van jou en je collega’s, maar het kan ook tot ernstige maatschappelijke en medische problemen leiden. Gehoorschade treedt vaak geleidelijk en onopgemerkt op en is onomkeerbaar. Als werkgever heb je daarom een aantal wettelijke verplichtingen voor de gehoorbescherming van je medewerkers. Die verplichtingen nakomen is cruciaal om de veiligheid op de werkvloer te garanderen. We zetten de belangrijkste informatie rond gehoorbescherming voor je op een rijtje.
Gehoorbescherming op de werkvloer: oorkappen (een ‘koptelefoon’) of oordopjes?
Veiligheid en hygiëne op de werkvloer
Bij hoeveel decibel is gehoorbescherming verplicht?
Geluid wordt gemeten in decibel en meestal uitgedrukt in db(A). Die A staat voor A-weging, een elektronische filter die geluid waarneemt zoals het menselijk oor. Mensen zijn immers zo goed als doof voor hele lage tonen.
De Belgische wetgeving specificeert bij hoeveel decibel gehoorbescherming verplicht is. Van die verplichting mag je alleen afwijken wanneer door de specifieke aard van het werk het gebruik van individuele gehoorbeschermers grotere gezondheids- of veiligheidsrisico’s zou opleveren dan wanneer je ze niet zou gebruiken.
Vanaf 80 dB(A) is er sprake van een schadelijk geluidsniveau. Bij een dagelijkse blootstelling van 80 dB(A) moet je als werkgever gehoorbeschermingsmiddelen ter beschikking stellen. Bij 85 dB(A) en hoger zijn de werknemers verplicht om de gehoorbescherming dragen. De maximale blootstellingsgrens voor werknemers is 87 dB(A). Die grens mag niet overschreden worden.
Samengevat:
Geluidsniveau | Regelgeving |
|---|---|
80 dB(A) (geen rekening gehouden met dempende werking van gehoorbescherming) | De werkgever moet minstens de volgende acties ondernemen: - persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) ter beschikking stellen - werknemers voorlichten en opleiden - gezondheidstoezicht houden |
85 dB(A) (geen rekening gehouden met dempende werking van gehoorbescherming) | De werkgever moet: - werknemers voorlichten en opleiden - maatregelen nemen om het lawaai te verminderen - gevarenzones markeren/afbakenen - PBM’s verplichten - gezondheidstoezicht houden |
87 dB(A) (rekening gehouden met dempende werking van gehoorbescherming) | Deze waarde mag niet overschreden worden. Gebeurt dat toch, dan moet de werkgever: - onmiddellijk maatregelen nemen om de blootstelling onder de grenswaarde te brengen - de oorzaak van de overschrijding identificeren - de beschermings- en preventiemaatregelen aanpassen om te voorkomen dat de waarde opnieuw wordt overschreden |
Tips bij het kiezen van gehoorbescherming
Bij het kiezen van professionele gehoorbeschermingsmiddelen is de demping een belangrijke factor. Het is immers de bedoeling om het geluid terug te dringen tot maximaal 80 dB(A). Werknemers moeten wel in staat blijven om met elkaar te communiceren en om (waarschuwings)signalen op de werkvloer op te vangen.
Gehoorbescherming heeft alleen effect als ze voortdurend gedragen wordt. Daarom is comfort heel belangrijk. Denk aan het gewicht, de manier van dragen (in of op het oor) en de omstandigheden op de werkvloer. Warmte en vochtigheid beïnvloeden natuurlijk het comfort van de gehoorbescherming. Als het niet voortdurend nodig is om het gehoor te beschermen, bijvoorbeeld omdat werknemers een lawaaierige zone regelmatig in- en uitlopen, zijn oorkappen, ook wel gekend als ‘een koptelefoon’, een goede keuze. Die kun je namelijk gemakkelijk op en af zetten.
Van oorkappen tot oordopjes: de soorten gehoorbeschermers
Gehoorbeschermers vallen uiteen in drie groepen: oorkappen, wegwerpoordopjes en herbruikbare oordopjes. Elke groep heeft zijn eigen kenmerken en voor- en nadelen.
Tip | Voordeel | Nadeel | |
|---|---|---|---|
Oorkappen (‘koptelefoon’) | Om doeltreffend te zijn, moeten de oorkappen de oren volledig bedekken en goed tegen het hoofd drukken. | Oorkappen zijn duurzaam, eenvoudig in gebruik en comfortabel om te dragen. Dat maakt ze bijvoorbeeld ideaal voor werknemers die oordoppen niet goed verdragen. Bovendien kun je er een radio en communicatiemiddelen in inbouwen. Oorkappen zonder communicatiemogelijkheid noemen we passieve oorkappen, de varianten mét zijn actieve oorkappen. | Een nadeel is dat oorkappen het omgevingsgeluid vervormen of verzwakken, al bestaan er ook oorkappen met sensoren. Die varianten laten geluid door, maar sluiten zich bij een plotse toename van het geluidsniveau. Oorkappen laten zich soms moeilijk combineren met andere PBM’s, zoals een veiligheidsbril. Er bestaan wel speciale modellen om te dragen in combinatie met een helm. Tot slot kunnen oorkappen bij hoge temperaturen onaangenaam warm zijn. |
Wegwerpoordopjes | Wegwerpoordopjes zetten uit en passen zich na het inbrengen aan de gehoorgang aan. Ze bestaan in cilindrische vorm en kegelvorm. | Wegwerpoordopjes zijn behoorlijk comfortabel en vereisen geen onderhoud. Er zijn ook modellen met een snoer voor in je nek, zodat je ze niet verliest. | Je moet ze goed inbrengen om lawaai efficiënt tegen te houden en regelmatig controleren of ze nog goed zitten. |
Herbruikbare, voorgevormde oordopjes | Werknemers die om hygiënische redenen niet met hun vingers in het oor willen komen, kunnen opteren voor herbruikbare oordopjes met een inbrengstaafje. | Je hoeft ze niet weg te gooien na gebruik, maar wel regelmatig en goed te reinigen. Omdat ze zo klein zijn, nemen ze weinig plaats in in je opbergtas voor persoonlijke beschermingsmiddelen. | Het is cruciaal dat dit type oordopjes goed past, anders kunnen ze irritatie veroorzaken. |
Weet jij hoe we de verschillende aantallen decibel ervaren? We geven een paar voorbeelden:
Een gesprek (60 dB(A)): rustig
Een drukke klas (80 dB(A)): storend
Een popconcert (90 dB(A)): hinderlijk, kans op beschadiging
Een houseparty of muziekspeler op hoogste volume (110 dB(A)): gevaarlijk, ondraaglijk
Een rockconcert (120 dB(A)): pijnlijk en schadelijk
Een straaljager (170 dB(A)): pijnlijk en schadelijk
Hoe bescherm je je medewerkers collectief tegen lawaai?
Naast gehoorbescherming zijn er nog een aantal maatregelen op de werkvloer mogelijk om je medewerkers te beschermen tegen lawaai. Dit zijn collectieve maatregelen.
Medewerkers weghouden
De medewerkers weghouden van de meest lawaaierige zones is een eenvoudige manier van gehoorbescherming op het werk, zelfs al is het maar voor een halve dag.
Akoestische isolatie van de ruimte
Je kunt de wanden en muren bedekken met een materiaal met een heel hoog geluidsabsorptievermogen. Een doeltreffende oplossing, maar ze komt alleen van pas in zones die verwijderd zijn van de lawaaierige werkplek.
Omkasting of afscherming van de machines
Hermetische wanden installeren tussen de werknemer en de lawaaibron of de lawaaierige apparatuur in een daartoe bestemde, isolerende omkasting plaatsen zijn efficiënte oplossingen. Een voorwaarde is dat de machines weinig handmatige handelingen vereisen.
Akoestische wanden
Deze schermen kunnen het geluidsniveau met enkele decibels verminderen, op voorwaarde dat de wanden van de ruimte al zijn geïsoleerd.
