Voor zowel overheden als bedrijven wordt de overstap naar een circulaire economie als noodzakelijk gezien om de milieucrisis aan te pakken. Dit economische model biedt een antwoord op de grote uitdagingen waar we vandaag de dag mee te maken hebben: uitputting van hulpbronnen door overconsumptie, klimaatverandering en afname van biodiversiteit. De circulaire economie vormt een oplossing voor zowel milieuproblemen als economische kwesties, met als resultaat een duurzame toekomst voor iedereen. Het is voor lokale overheden en bedrijven belangrijk om een goede routekaart te volgen om de juiste stappen te zetten richting een circulaire economie.
Routekaart met 7 stappen om de circulaire economie toe te passen op je inkoopafdeling
Een duurzame werkplek
Wat is een routekaart voor de circulaire economie?
Veel landen over de hele wereld, zoals Finland, Chili en Frankrijk, hebben al een eigen routekaart voor de circulaire economie geïntroduceerd. Zo’n routekaart is een strategisch hulpmiddel om algemene veranderingen in gang te zetten en relevante maatregelen te stimuleren voor de overgang naar een circulaire economie. De routekaart kan worden opgesteld door een overheid of door een specifieke organisatie, maar het doel is altijd om snel vooruitgang te boeken in de richting van de gestelde doelen.
Met het opstellen van een routekaart wil je alle spelers binnen een ecosysteem bij het proces betrekken. Eerst voer je een grondige analyse uit, daarna bepaal je een passende strategie en kies je de middelen om deze strategie uit te voeren. Het is een pragmatische aanpak waarbij de standpunten van alle betrokkenen worden samengebracht en waarbij de verschillende stappen worden bepaald die nodig zijn om de gestelde doelen te behalen.
Een routekaart bevat over het algemeen verschillende onderdelen:
Strategie en algemene visie
Tijdschema en methodologie
Belangrijkste beloftes in lijn met de principes van duurzame ontwikkeling
Maatregelen voor de circulaire economie waar iedereen zich voor wil inzetten
Concrete acties en doelen voor elk van deze maatregelen
Welke maatregelen kun je nemen voor je inkoopafdeling?
Van alle afdelingen en functies die een rol spelen in de overstap naar een circulaire economie, staat de inkoopafdeling op de eerste plaats. Inkopers hebben invloed op alle drie de onderdelen van een circulaire aanpak: een betere productie, een betere consumptie en beter afvalbeheer. Hieronder beschrijven we 7 belangrijke stappen die kunnen worden genomen binnen inkoopafdelingen.
1. Ecodesign van producten en diensten
Veel experts zijn het erover eens dat 80% van de milieu-impact van goederen of diensten wordt bepaald in de ontwerpfase. Daarom wordt ecodesign
beschouwd als de basis van de circulaire economie. Hiervoor is een uitgebreide analyse van de ecologische voetafdruk van een product tijdens de hele levenscyclus nodig.
De inkoopafdeling speelt een belangrijke rol in dit proces. Deze afdeling kan verschillende materialen vergelijken, maar kijkt ook naar de leveranciers, de leveringsvoorwaarden en andere factoren. Op deze manier kunnen ze ook de hoeveelheid afval terugdringen.
2. De functionaliteitseconomie stimuleren
Binnen de functionaliteitseconomie verkoop je het gebruik van een product in plaats van het eigendom van een product. Dit bedrijfsmodel is dus gebaseerd op de voordelen die klanten kunnen halen uit het gebruik van producten en diensten.
Dit principe kun je toepassen op producten, zoals printers of verlichtingssystemen, maar bijvoorbeeld ook op de vervoersmiddelen die medewerkers gebruiken. Inkopers kunnen hun contracten en overeenkomsten anders gaan invullen en meer in de richting van ‘servitisatie’ gaan denken.
3. Een deeleconomie ontwikkelen
Bedrijven kunnen een product of apparaat huren in plaats van het te kopen, maar ze kunnen het ook van een ander bedrijf lenen, als dat bedrijf het even niet nodig heeft of er te veel van heeft. Inkoopafdelingen kunnen hiervoor gebruikmaken van digitale platforms die verschillende partijen samenbrengen. Dit kunnen externe platforms zijn, maar er bestaan binnen grotere organisaties ook interne platforms voor.
Wanneer energiestromen, grondstoffen, diensten of infrastructuren binnen hetzelfde gebied worden uitgewisseld, wordt dit ‘industriële symbiose’ of ‘industriële en territoriale ecologie’ genoemd. Binnen het lokale ecosysteem kan het afval van het ene bedrijf dan weer een grondstof voor een ander bedrijf worden.
4. De levensduur van producten verlengen
Bedrijven kunnen het hergebruiken, repareren of reviseren van hun producten en materialen stimuleren. Inkoopafdelingen spelen een sleutelrol in deze aanpak. Ze kunnen ervoor kiezen om deze processen intern te laten verlopen of ze uitbesteden.
Ze zorgen dan dat interne teams de juiste expertise ontwikkelen of werken samen met geschikte dienstverleners, die ze vervolgens begeleiden en van wie ze de prestaties controleren.
5. Beter omgaan met producten aan het einde van de levensduur
Inkoopafdelingen hebben de taak om de juiste partners te vinden voor de scheiding, inzameling, verwerking en terugwinning van afval. Niet voor alle materialen bestaan er goed ontwikkelde recyclingkanalen.
Inkopers moeten daarom de markt goed in de gaten houden en de laatste innovaties op het gebied van recyclingtechnologieën en -processen volgen.
6. Recyclebare en/of gerecyclede verpakkingen ontwikkelen
Verpakkingen spelen een grote rol bij het afvalbeheer en de totale ecologische voetafdruk van producten. Daarom is het voor inkoopafdelingen belangrijk om de samenstelling van de verpakkingen eens onder de loep te nemen.
Ze kunnen om te beginnen de voorkeur geven aan karton, glas of PET (polyethyleentereftalaat), omdat deze materialen minder schadelijk zijn voor het milieu. Daarnaast kunnen ze hun verpakkingen ook op andere vlakken verbeteren, bijvoorbeeld door ze compacter of lichter te maken.
7. Inkoopteams trainen
Voor een succesvolle overstap naar een circulaire economie is het van cruciaal belang om de inkoopteams bewust te maken van de uitdagingen. Je kunt professionele trainers en deskundigen uitnodigen om trainingssessies te geven over de belangrijkste concepten van de circulaire economie, over de bijbehorende voordelen voor de economie en het milieu, en over verantwoord inkopen.
Natuurlijk ziet de routekaart voor de circulaire economie er voor elk bedrijf anders uit. Elk bedrijf heeft weer andere uitdagingen, prioriteiten en vooruitzichten op dit gebied. Inkoopafdelingen moeten daarom zelf onderzoek doen naar de stappen die voor hun bedrijf het meest zinvol zijn om een bijdrage te leveren aan de ecologische transitie en om de ontwikkeling van de circulaire economie te stimuleren.
Door verantwoord in te kopen, kunnen bedrijven hun impact op het milieu beperken, met name door de indirecte uitstoot van broeikasgassen te verminderen (scope 3-emissie). Daarnaast kunnen ze besparingen realiseren en zorgen dat ze voldoen aan de huidige en toekomstige regelgeving.
