Hoe maak je gebruik van de levenscyclusanalyse (LCA) voor een duurzame en strategische inkoop? 

Wat is de levenscyclusanalyse (LCA)?

De levenscyclusanalyse is een evaluatiemethode die de totale milieu-impact van een product, dienst of proces gedurende de hele levenscyclus bepaalt. Hierdoor krijgt een bedrijf een volledig beeld van zijn impact op het milieu en meer inzicht dan de koolstofvoetafdruk verschaft.

Dr. Rukayya Ibrahim Muazu, LCA-expert bij het Grantham Centre for Sustainable Futures, voegt hieraan toe: "De LCA is de meest algemeen erkende methode om de potentiële milieu-impact van producten of processen te beoordelen. Een van de sterke punten van de LCA is de mogelijkheid om rekening te houden met meerdere grondstoffen en processen. Een ander sterk punt is dat de LCA flexibel is en zelfs kan worden uitgevoerd voordat een product wordt geproduceerd. Bepaalde onderdelen van het evaluatieproces komen echter pas aan het licht nadat de productie is gestart. In dit geval kan het nodig zijn om het proces te herzien. Wat geen probleem is, aangezien de LCA dit mogelijk maakt."

De levenscyclusanalyse (LCA) is dus de standaardmethode geworden voor de beoordeling van de milieu-impact, omdat het zowel rekening houdt met de "levenscyclus"-methode als met de "multicriteria"-methode. Bovendien is deze methode nu wereldwijd gestandaardiseerd door middel van de internationale ISO 14040- en 14044-normen voor milieubeheer.

De "levenscyclus"-methode

Om te beginnen wordt er bij de uitvoering van een levenscyclusanalyse in elk stadium een inventaris gemaakt van het energie- en materiaalverbruik van een activiteit.

Hierbij wordt er rekening gehouden met drie hoofdstadia:

• De creatie van het product: de winning, bewerking en levering van grondstoffen, vervolgens de productie, assemblage en het verpakken, en als laatste de distributie en verkoop van het product.

• De levensduur van het product: het transport, uitpakken, gebruik, onderhoud, enz.

• Het einde van de levensduur van het product: de inzameling, het transport, recycling, afvalverwerking, enz.

De "multicriteria"-methode

Bij de LCA worden ook de in- en outputs geanalyseerd. Dit omvat alle onderdelen van het productieproces, maar ook alle gevolgen van dit proces, in de vorm van de impact. Inputs zijn onder andere water, energie en grondstoffen. De outputs bestaan uit de uitstoot van broeikasgassen, lozingen van vloeistoffen, enz.

Het doel is om ze te kwantificeren en vervolgens te koppelen aan indicatoren voor de milieu-impact (klimaatverandering, verzuring, eutrofiëring, uitputting van grondstoffen, enz.).

De verschillende fasen van de levenscyclusanalyse

De LCA-methodologie bestaat uit vier fasen, waarbij onder andere de reikwijdte van het onderzoek wordt bepaald en de resultaten worden geanalyseerd.

Het doel en de reikwijdte van het onderzoek bepalen

In deze eerste fase worden het doel, de functionele eenheid en de reikwijdte van het onderzoek bepaald.

(Kader) De functionele eenheid is de meeteenheid die wordt gebruikt om de dienst die een product levert in de context van het onderzoek te beoordelen. Een gloeilamp levert bijvoorbeeld een bepaald aantal watt.

De inventarisatie van de levenscyclus

Vervolgens worden de gegevens verzameld. Het doel is om alle inputs en outputs in elk stadium van de levenscyclus te kwantificeren. Deze gegevens zijn gerelateerd aan de vooraf bepaalde functionele eenheid.

De beoordeling van de impact

De verzamelde gegevens worden vervolgens omgezet in een potentiële milieu-impact. Dit wordt meestal gedaan met behulp van softwareprogramma's. Wat betreft de impact zijn er twee categorieën, midpoints en endpoints, die zich respectievelijk in het midden en aan het einde van de causale keten bevinden.

De evaluatie van de resultaten

Tijdens deze laatste fase wordt er gekeken of de verkregen resultaten overeenkomen met de oorspronkelijk gestelde doelen. Dit maakt het over het algemeen mogelijk om verbeterpunten te identificeren en beslissingen te nemen die duurzame ontwikkeling ten goede komen.

De LCA: hoe kan het worden toegepast binnen een organisatie?

De levenscyclusanalyse is een geweldig besluitvormingsinstrument dat strategische voordelen biedt. Bedrijven gebruiken het dan ook vooral als onderdeel van hun ecodesign-aanpak. Het stelt hen in staat om milieukwesties systematisch te integreren in de ontwikkeling van hun activiteiten. Het uiteindelijke doel van de LCA is om de negatieve impact op het milieu te minimaliseren en tegelijkertijd gelijkwaardige of zelfs betere diensten aan te bieden. Daarbij is het een uitdaging om een balans te vinden tussen de technische, economische, sociale en milieuvereisten.

Zodra bedrijven de milieuprestaties van hun producten en/of diensten hebben verbeterd, hebben ze er alle belang bij om deze resultaten aan hun klanten te rapporteren. Het is voor bedrijven namelijk belangrijk om hun ecologische en technische meerwaarde op de markt te promoten. Sommige organisaties gaan zelfs zo ver dat ze op basis van de LCA hun eigen scoresysteem voor de milieu-impact ontwikkelen.

Dit stelt bedrijven in staat om de milieuproblemen rond hun activiteiten te identificeren, producten op een relevante manier met elkaar te vergelijken en ten slotte belanghebbenden te informeren met ondersteunende argumenten. In dat opzicht maakt de LCA het voor bedrijven mogelijk om op toekomstige regelgeving te anticiperen, hun concurrentievermogen te vergroten en hun verkoop te stimuleren.

De levenscyclusanalyse bij de inkoop

Voor aankoopafdelingen biedt de LCA nieuwe mogelijkheden om producten met een lage milieu-impact te selecteren, waardoor het verantwoorde inkoopbeleid van het bedrijf wordt bevorderd. Er zijn verschillende manieren om dit te doen.

De selectie van leveranciers aanpassen

Ten eerste kunnen aankoopafdelingen van hun leveranciers eisen dat ze informatie delen over de koolstofvoetafdruk van hun producten en/of diensten. Dit kan ook worden opgenomen in een contract. Dankzij de LCA kunnen aankoopafdelingen hun leveranciers, en vooral de afgenomen producten en diensten, op basis van milieucriteria met elkaar vergelijken.

De productkeuze optimaliseren

Vervolgens kunnen aankoopafdelingen met deze leveranciers samenwerken om hun productselectie te optimaliseren. Dit betekent dat ze hun verbruik moeten analyseren en vervolgens een gedeelte van hun aanbod moeten vervangen door producten met een lagere milieu-impact en een vergelijkbare functionaliteit.

Interne belanghebbenden informeren

Tot slot is het belangrijk om interne klanten te informeren over het verantwoorde inkoopbeleid, vooral als het gaat om indirecte aankopen. In dit opzicht kan het de moeite waard zijn om de milieuprestaties van producten in een elektronische catalogus (de Punch-Out) te vermelden.

Of het nu gaat om contracten, optimalisatieprojecten of interne communicatie, met behulp van de LCA kunnen al deze middelen worden gebruikt om een duurzamer aanbod te realiseren.

Het mag duidelijk zijn: door middel van de LCA kunnen bedrijven hun producten en diensten op een systematische en holistische manier beoordelen. Met behulp van deze methode kunnen ze zich richten op duurzame ontwikkeling en de milieu-impact van hun inkoopstrategie verkleinen.